İkinci Köktürk (Kutluk)İmparatorluğu 1.Bölüm

İkinci Köktürk İmparatorluğu

2.Köktürk Devleti Haritası

(Kutluklar)

1. Göktürk İmparatorluğun bölünmesi ve yıkılmasından sonra Türk coğrafyası Çin esareti altına girdi. 50 Yıllı esaret döneminde Devlet teşkilatlanmasına geçemeyen Türk’ler, Çin esareti altında yaşamak zorunda kaldılar. Göktürk İmparatorluğunun sahip olduğu güç ve bölgesinde hakim konumu ile Türkistan bölgesinde büyük bir Türk topluluğu miras bıraktı. Çin esareti altındaki Türk coğrafyası, küçük beylikler ve gruplar halinde varlıklarını sürdürerek kültürlerini yaşatmaya devam ettiler. Doğu ve Batı Göktürk imparatorluklarının yıkılmasından sonra Türkistan bölgesinde Türk dilini konuşan, Türk kültürüyle yaşayan muazzam bir topluluk olarak yeniden devlet kurmak hayaliyle yaşamaya devam ettiler.

50 yıl süren esaretin sonunda (680),  Türk Kağanlarının geldiği Aşina kabilesinden Kutlug, kardeşi Kapagan ve akıl hocası Bilge Tonyukuk ile İkinci Göktürk (Kutlug) İmparatorluğunun ilk adımlarını attı. Büyük Göktürk İmparatorluğu dönemindeki güce ulaşan Kutlug İmparatorluğu, Savaş ve Devlet teşkilatlanmasının yanında Türk Kültürü’nün bilinen temel taşlarını oluşturmuş ve bugün dahi sahip olduğumuz çok değerli bilgilerin mimarı olmuştur. Son yüz yılda ortaya çıkan Taş Yazıtlar, Kitabeler ve İlk ağızdan Türk Tarihini aydınlatan yazılı kaynaklar bu dönemde oluşturulmuş ve Türk Kültürüne adanmıştır. 

Kutlug Dönemi (680-691)

Aşina soyundan gelen Kutlug, Çin’e isyan ederek İkinci Göktürk İmparatorluğunun ilk adımlarını attı. Kısa süre içerisinde Ötüken’i başkent ilan ederek kağanlığını örgütledi. Bu sebeple Devleti Toplayan anlamına gelen İl-Teriş ünvanını aldı. Kardeşi Kapagan’ı Şad, akıl hocası Bilge Tonyukuk’u veziri ilan ederek ordu ve siyasetin başına getirdi. 

Vezir Bilge Tonyukuk

Kutlug (İlteriş) Kağan, yeni Türk devletini kurduktan hemen sonra kısa süre içerisinde Ordu, Siyaset ve Stratejilerini oluşturarak Devletin temel taşları inşa etti. Türk coğrafyasında yaşayan Türk topluluklarının bütünlüğünü ve Türk Birliğini sağladı. Devlet düzenini oturtan İlteriş Kağan, Çine sayısız sefer düzenledi. Bu yoğun seferler ile Çin hanedanlığı üzerinde baskılarını arttırdı. Öyle ki bir seferde 23 Çin şehrini ele geçirip Okyanusa kadar ilerlediği Çin kaynaklarında geçmektedir. 

İlteriş Kağan

İlteriş Kağan, İkinci Göktürk (Kutlug) İmparatorluğunu kurup 1. Göktürk İmparatorluğu dönemindeki güce tekrar erişerek Türk coğrafyasındaki Türk varlığını yeniden ortaya çıkartmıştır. İlteriş Kağan 691 yılında vefat ettiğinde oğulları Bilge(8) ve Kültigin(7) nın yaşlarının küçük olması nedeniyle yerine kardeşi Kapagan Kağan yönetime geçti. 

Kapagan Dönemi (691 – 716)

Kapagan, ağabeyi Kutlug ile birlikte devleti yönettiği için Kutlug’un devlet yönetimine çok yakın bir yol izledi. İlteriş Kağan’ın Çin’e karşı giriştiği yoğun akınlara devam ederek Çin üzerindeki baskıyı arttırdı. Yaptığı seferler ve akınlarda başarılı olan Kapagan, Devletin gücünü arttırarak hakimiyet alanlarını genişletti. 

İlteriş Kağan döneminde oluşturulan Türk Birliği, Kapagan Kağan döneminde tam anlamıyla sonuç verdi. Kendi yönetimi altında toplanmak taraftarı olmayan Kırgızlar, Türgişler ve Basmillerin baskı altına alınarak Türk birliğine katılmaları ve itaatlerini sağladı. Birliğe katılmayı reddeden Karluklar ve Oğuzlar’ın üzerine sefer düzenleyerek cezalandırılarakta olsa Türk birliğine katılmaları sağlandı ve Türk Birliğini tam anlamıyla kurmuş oldu. 

Kapagan döneminde sağlanan Türk birliği ve Çin üzerine kurulan baskı ve elde edilen başarıların yanında yaptığı Tarım reformları ile yönettiği Türk toplumunun refah seviyesini de yükseltti. Gerçekleştirdiği Tohum ıslahı ve Çin’in kullandığı tarım teknikleri kullanarak tarım alanında büyüyen, Devletiyle, Toplumuyla, Kültürüyle muazzam bir Türk Medeniyeti kurulmasını sağladı. 

Kapagan Kağan, 25 yıllık yönetiminde Devletinin hakimiyet alanını genişletti, Türk toplumunun hem ekonomik, hem kültürel alanlarda gelişmesini sağladı. Kapagan kağan, Dokuz Oğuz boylarından biri olan Bayirku ile yaptığı mücadele neticesinde 716 yılında öldürüldü. Vefatı ile yerine oğlu İnal kağan geçse de, liderlik vasıflarına sahip olmadığı fark edilince taht kavgasına mahal verilmeden tahttan indirildi ve yerine İlteriş’in oğulları Bilge ve Kül Tigin’e devretti.